Opinie Gevaren of risico’s?

Nog even en we knallen straks met elkaar het bewogen jaar 2024 weer uit. Helaas een jaar met ook nu weer veel te veel ongevallen die voorkomen hadden kunnen worden. Dat ‘eruitknallen’ levert spectaculaire momenten maar ook weer de nodige gevaren op. Of zijn het de nodige risico’s, vraagt Peter Booster zich af in dit blog.

Artikel 5 van de Arbowet verplicht alle bedrijven om een risico-inventarisatie en evaluatie (RI&E) uit te voeren en alle risico’s te inventariseren en te evalueren. Waarom noemen we dit eigenlijk een RI&E met de nadruk op de ‘R’ risico in plaats van een gevareninventarisatie? (Goede antwoord staat onderaan dit artikel.)

Stel. Je loopt op de rand van een wolkenkrabber om een vangnet aan te brengen om valgevaar te voorkomen. Er staat windkracht 8 en je bent niet beschermd. Een risico of een gevaar? Of is het hetzelfde? Nee, het is niet hetzelfde. Wat is het wanneer je dat doet wanneer het valnet is geplaatst? Is het dan een kleiner risico of is het minder gevaarlijk? Hoe zit dat?

De termen ‘risico’ en ‘gevaar’ leiden bij velen tot de nodige verwarring. En worden vaak door elkaar gebruikt.

Is een cobra met de explosiekracht van een handgranaat nu gevaarlijk of is het een risico? Dat laatste hangt erg af van de specifieke omstandigheden. Houd je hem in je hand of niet bijvoorbeeld. Of kijk je vanaf je balkon naar het afsteken ervan. Is de lont betrouwbaar? Draag je gehoorbescherming?

Waarom die verwarring? Het wekt verwarring omdat het verschil tussen een risico en een gevaar ligt in hun relatie tot elkaar. Een gevaar kan altijd op de loer liggen (aanwezig zijn), maar betekent dat ook dat er altijd schade optreedt? Nee. Een kuil in de vloer is en blijft een gevaar, maar kom je er nooit in de buurt, dan is het risico nihil.

Samengevat:

De grootte van het risico hangt af van de basisrisicofactoren die genoemd worden in de RI&E. Dat zijn omstandigheden waardoor de kans (= waarschijnlijkheid x blootstelling) dat het gevaar tot letsel leidt groter maken. Denk bijvoorbeeld aan hoe zichtbaar de kuil is (verlichting werkvloer) hoe vaak medewerkers daar lopen (blootstelling aan het gevaar).

Kun je de grootte het risico berekenen? Dat kan. Hoewel dit een theoretische benadering is. Je doet dat om de meest effectieve maatregelen te kunnen nemen om ongevallen te voorkomen.

Tot slot. Je kunt een gevaar niet altijd elimineren, maar je kunt het risico vaak wel verkleinen door passende mitigerende maatregelen te nemen. Dus steek liever geen cobra’s af maar doe je dat toch, gooi er dan niet mee en houd hem nooit vast wanneer je de lont aansteekt.

Platgeslagen: “Een gevaar is iets dat een bepaalde schade kan berokkenen. Onder een risico verstaan we de kans dat het gevaar een bepaalde schade veroorzaakt”.

Hoewel de Arbowet bronaanpak voorschrijft zijn billijkheid en redelijkheid factoren waarom bronaanpak niet te allen tijde realistisch of zelfs mogelijk is.

Een heel veilig oud op nieuw en zorg ervoor dat je weer even gezond je bedje ínstapt als je er op 31 december 2024 bent úitgestapt.

Namens mij een ongevallenvrij, zeer voorspoedig en vooral gezond 2025 toegewenst!

*Het goede antwoord is dat een gevaar geen risico hoeft te zijn (kan wel) en dat een risico-inschatting altijd is gebaseerd op een gevaar.

Peter Booster BA MA CERT is senior adviseur Arbeidsveiligheid en Preventiemedewerker NS Groep, bestuurslid ledenraad NVVK, arbodeskundige (BA), veiligheidskundige (MoSHE), arbeid & organisatie deskundige, docent en examinator HVK.

Filed Under: Blog, Nieuws, Risico-inventarisatie en -evaluatie, Veiligheidsbeleid, Wet- en regelgeving Tagged With: arbowet, gevaar, HSE, oud en nieuw, risico, vuurwerk