Een hoge werkdruk én ook nog aandacht geven aan het thuisfront: houd dat als zorgprofessional maar eens vol, zonder dat je eraan onderdoor gaat. Bedrijfsarts Marlo van den Kieboom, die ook voor zorginstellingen werkt, heeft psychische klachten bij zorgverleners in de afgelopen jaren flink zien toenemen. Zij maakt zich zorgen.
Relatiemanager Sander Slootmaker van MIND zei het op de website van PIDZ al eens: “Praten over mentale gezondheid moet net zo cool zijn als praten over lichamelijke gezondheid.” Zover is het in Nederland nog niet, weet bedrijfsarts Marlo. “Nee, praten over je mentale gezondheid is geen sexy onderwerp en ook niet cool”, zegt ze. “Op social media zie je vaak alleen maar knappe mensen en hoor je veel succesverhalen. Dat geeft een vertekend beeld.”
En dat terwijl het broodnodig is om mentale gezondheid aan te kaarten, blijkt uit onderzoek van Stichting IZZ. Dit ledencollectief voor zorgmedewerkers bracht in september 2022 de nieuwste resultaten naar buiten, waarin ook (mentale) gezondheid van de zorgprofessional is meegenomen. Uit deze monitor blijkt dat de vraag naar psychische hulp onder zorgverleners met 29 procent is gestegen ten opzichte van 2020. Wat opvalt, is dat vooral onder jongeren de stijging aanzienlijk is toegenomen vergeleken met een jaar daarvoor: 43 procent.
Zorgprofessionals zoeken vaker psychische hulp
Niet alleen gingen zorgverleners in 2021 vaker naar een fysiotherapeut (9,5 procent) en een psychisch hulpverlener dan een jaar eerder. Ook het verzuim nam toe. Dit blijkt uit cijfers van Vernet, verzamelaar van verzuimgegevens, over een periode van het derde kwartaal 2021 tot en met het tweede kwartaal 2022. Het ziekteverzuimpercentage steeg met vijftien procent naar 8,06 procent. Dit is nog exclusief werknemers die in thuisquarantaine zaten of wachtten op de uitslag van de coronatest.
Uit de monitor Gezond werken in de zorg 2022 blijkt dat liefst dertig procent kampt met psychische klachten; 1 op de 6 zorgmedewerkers voelt zich vaak of altijd emotioneel uitgeput door het werk en zo’n twintig procent voelt zich lichamelijk afgepeigerd.
“Zorgprofessionals gaan maar door en dat verstoort de werk- en privébalans, wat weer gevolgen kan hebben voor de mentale gezondheid.”Marlo van den Kieboom, bedrijfsarts
In een eerder artikel van Ode aan de Zorg kaartte slaapcoach Hetty de Haan al aan dat te weinig slaap een slechte invloed heeft op de weerstand. “Je kunt sneller ziek worden, maakt meer fouten en je geheugen en concentratie verminderen als je slecht slaapt. Dat kan al na één nacht. Een groot gebrek aan slaap kan leiden tot depressies en angststoornissen.”
IZZ-onderzoeker Irene: “Zorgverleners stoppen hun hele ziel en zaligheid in het zorgen voor patiënten en cliënten en lopen tegen dingen aan waar ze niet per se voor hebben gekozen, zoals de bijkomende administratieve lasten.”
Daar wringt de schoen, zegt bedrijfsarts Marlo, die de uitspraken van Irene van stichting IZZ bevestigt. “Sommige zorgprofessionals kiezen er bewust voor om minder te werken. Door de hoge werkdruk en het hoge verzuim vraagt de teamleider regelmatig of ze kunnen bijspringen of extra taken op zich willen nemen. Dat weigeren, kan in de zorg eigenlijk niet. Dus gaan ze maar door en dat verstoort weer de werk- en privébalans, wat weer gevolgen kan hebben voor de mentale gezondheid.”
Extra werk naast je baan als zorgprofessional
Wat Marlo ook ziet, is dat met name zorgprofessionals in de thuiszorg of verpleeghuiszorg met een parttime contract een extra baan hebben, omdat ze financieel niet rond kunnen komen. “In de thuiszorg of verpleeghuiszorg zijn grote contracten niet haalbaar, omdat zorgverleners werken tijdens de piekuren. Dan is het moeilijk om 36 uur te halen en zelfstandig een gezin te onderhouden.”
Dat brengt weer extra zorgen en stress met zich mee. Zij behandelt steeds meer zorgprofessionals met mentale klachten. “Tien jaar geleden ging het bij verpleegkundigen en verzorgenden om rugklachten of een pijnlijke schouder. Tegenwoordig gaat het steeds vaker over mentale problemen.”
“Wat je ziet, is dat vooral jonge zorgprofessionals de zorg verlaten. Het werken in de zorg voldoet niet aan hun verwachtingen.”Irene van der Fels, IZZ-onderzoeker
IZZ-onderzoeker Irene weet dat zorgverleners regelmatig te maken krijgen met ‘ingrijpende gebeurtenissen’, zoals agressie of een overlijden van een patiënt of cliënt. “Zorgprofessionals krijgen daarin veel verantwoordelijkheid en soms te weinig begeleiding vanwege de werkdruk. Dat heeft allemaal invloed op je mentale gezondheid. Wat je dan ziet, is dat vooral jonge zorgprofessionals de zorg verlaten. Het werken in de zorg voldoet niet aan hun verwachtingen.”
En ook hier heeft IZZ cijfers van: in de groep zorgprofessional onder 35 jaar heeft 49 procent de intentie om de zorginstelling of de zorgsector te verlaten. Dit leidt weer tot een hogere werkdruk bij de zorgprofessionals die er wél zijn, wat de kans op mentale problemen vergroot.
De factoren die leiden tot mentale problemen
Naast de werkdruk en ‘ingrijpende gebeurtenissen’ noemt bedrijfsarts Marlo ook andere ‘belemmerende factoren’ die mentale problemen kunnen veroorzaken. Denk aan: tijdsdruk, onderbrekingen in je werkzaamheden, fysieke inspanning en lage beloning. “Dit zijn hele grote triggers om overbelast te raken. En deze komen juist in de zorg veel voor.”
Zorgmedewerkers bikkelen ondanks klachten toch vaak door. De reden? “Er zijn ook factoren die voor energie zorgen, zoals inspraak in het rooster of een blijk van waardering van de cliënt of patiënt”, antwoordt de bedrijfsarts, verbonden aan de Nederlandse Vereniging voor Arbeids- en Bedrijfsgeneeskunde (NVAB). “Als jij daar energie uithaalt, motiveert dat om door te gaan. Maar als ook deze factoren doorslaan in het negatieve, dan gaat het mis.”
Marlo en Irene vinden het daarom belangrijk om over dit onderwerp te blijven praten. Laatstgenoemde denkt dat corona eraan heeft bijgedragen dat er steeds meer over mentale problemen wordt gesproken. “Ik denk best dat het in een stroomversnelling is geraakt”, zegt Irene.
Verzuimcijfer in de zorgsector het hoogst
Het verzuimcijfer in de zorg is het hoogst van alle sectoren volgens het Centraal Bureau voor de Statistiek: 7,5 procent in het tweede kwartaal van 2022. Vernet gaat hier dieper op in en meet zelfs 7,79 procent. Dat is een toename van bijna 12 procent in één jaar tijd en komt neer op ongeveer 75 duizend zorgprofessionals die dagelijks niet konden werken.
Een van de oorzaken volgens dit onderzoek: psychische klachten. “Vroeger waren de mentale problemen er ook al, maar nu is het vaker onderwerp van gesprek.” Al vindt bedrijfsarts Marlo dat er nog altijd een taboe heerst op praten over mentale gezondheid.
De oplossingen om mentale problemen te voorkomen
Wat kan eraan gedaan worden om mentale problemen te voorkomen? IZZ adviseert zorginstellingen te kijken naar het organisatieklimaat, want volgens de stichting ligt de aanpak van de mentale problemen niet alleen bij de zorgprofessionals. IZZ vindt het belangrijk dat zorgorganisaties hun werkomgeving gezonder maken.
“Door een prettige werkomgeving te creëren en een goede leiderschapsstijl van het management kun je mensen behouden voor de zorg, maar ook zorgen dat zij zich gewaardeerd voelen”, verduidelijkt Irene van IZZ.
“Wij willen als bedrijfsarts het liefst preventief te werk gaan, maar vaak is het al te laat als wij in beeld komen. Dat vinden wij heel erg.”Marlo van den Kieboom, bedrijfsarts
Dat weet ook bedrijfsarts Marlo, die namens de NVAB samen met het Trimbos Instituut, Coronel Instituut en V&VN projectleider is geweest van het onderzoek Voorkómen van mentale klachten bij zorgmedewerkers. Uit de resultaten is gebleken dat zorgprofessionals het zeer belangrijk vinden om gehoord en gezien te worden, dat er een fijne werkcultuur heerst, dat het management transparant is, dat voldoende personeel geworven kan worden en zij autonomie hebben, zodat zij kunnen beslissen wat bij hen past.
“Wij willen als bedrijfsarts het liefst preventief te werk gaan, maar vaak is het al te laat als wij in beeld komen. Wij vinden het heel erg als mensen ziek worden vanwege het werk”, sluit Marlo af. “Mentale problemen hoor je niet te bagatelliseren. Dat steeds meer mensen zich met mentale klachten melden, is zorgelijk. Ik vrees dat het in de loop van de jaren niet minder gaat worden.”
Bron: Pidz.nl
Geef een reactie
Je moet inloggen om een reactie te kunnen plaatsen.