Onderzoeksraad: Nederland was niet goed voorbereid op gezondheidscrisis

Nederland was niet goed voorbereid op een langdurige, landelijke gezondheidscrisis. De crisisstructuur en crisiscommunicatie bleken niet toereikend. Dat concludeert de Onderzoeksraad voor Veiligheid (OvV) woensdag in het rapport “Aanpak Coronacrisis, Deel 1”. In dit eerste deelrapport gaat de Onderzoeksraad in op de voorbereidingen in Nederland op een pandemie, de crisisstructuur en de crisiscommunicatie van de overheid tijdens de eerste zes maanden van de crisisperiode. Ook zijn de gevolgen van de crisisaanpak voor de verpleeghuizen onderzocht.

‘De coronacrisis werd een ongekende maatschappelijke crisis en raakte iedereen’, zegt Jeroen Dijsselbloem, voorzitter van de Onderzoeksraad. ‘Nederland bleek kwetsbaar.’ Volgens Dijsselbloem komt dat door de manier waarop de overheid de zorg en crisisstructuur heeft ingericht: ‘deze was niet toereikend voor de aard en omvang van de crisis’.

Gebrek aan kennis

Door gebrek aan kennis over het virus en het beperkte testbeleid was er in deze eerste periode onvoldoende zicht op de verspreiding van het virus en hoe effectief de gekozen aanpak was. Omgaan met onzekerheid hoort bij een crisis’, stelt Dijsselbloem: ‘Adviseurs moeten de onzekerheden niet wegfilteren maar met bijbehorende mee- en tegenvallende scenario’s bij de beslissers op tafel leggen. Alleen zo kunnen afwegingen worden gemaakt en de scenario’s tijdig worden voorbereid.’

Vorige maand kwam het RIVM ook met een onderzoek waaruit bleek dat de kwaliteit van de beschermingsmiddelen te wensen over liet tijdens de crisis. Lees het hier…

‘Verder vooruit kijken en breder te laten adviseren’

De OvV concludeert dat het kabinet de effectiviteit van de crisisaanpak had kunnen verbeteren door meer en verder vooruit te kijken en zich breder te laten adviseren dan alleen over de effecten van het virus op de acute zorg. Zo had het kabinet in de beginfase van de crisis vooral oog voor acute zorg en ziekenhuizen en had de overheid beperkt zicht op de gevolgen voor de niet-acute zorg. ‘De gevolgen voor personeel en bewoners van de verpleeghuizen is onvoldoende meegewogen in de besluitvorming’, aldus Dijsselbloem.

Deze gevolgen waren ernstig. Zo waren in het begin de beschermingsmiddelen vooral voor ziekenhuizen en de acute zorg beschikbaar en niet voor de verpleeghuizen. Toen de ernst van de situatie in verpleeghuizen duidelijk werd stelde het kabinet, op verzoek van de verpleeghuissector, een bezoekverbod in. Dit had een grote sociale en psychische impact, door eenzaamheid en doordat familieleden bijvoorbeeld niet altijd afscheid konden nemen van hun naasten. Een ‘stille ramp’, aldus de OvV. Ongeveer de helft van de coronasterfgevallen in Nederland tot september 2020 betrof inwoners van verpleeghuizen.

Lessen leren

Het is noodzakelijk lessen te leren voor de toekomst uit de eerste periode van de coronacrisis, adviseert de Onderzoeksraad. Omdat de verantwoordelijkheid voor de aanpak van de coronacrisis bij het kabinet ligt, richt de Onderzoeksraad alle aanbevelingen tot het kabinet:

• Versterk de crisisvoorbereiding binnen de overheid door scenario’s verder te ontwikkelen en werk de daaruit voortkomende consequenties verder uit.
• Ontwikkel de vaardigheid om te kunnen improviseren.
• Pas de crisisstructuren aan door vanaf het begin een uitvoeringstoets in te bouwen en door naast de acute crisisaanpak ook de langetermijnproblematiek mee te nemen in besluiten.
• Zorg ook voor een goed actueel crisisbeeld en zicht op het effect van maatregelen.
• Houd kwetsbare groepen in het oog en bewaak dat de aanpak voor hen effectief is.
• In de crisisaanpak moeten de rollen van adviseurs (de deskundigen) en beslissers (de bestuurders) helder gescheiden blijven. De ingrijpende afwegingen die onder zeer moeilijke omstandigheden soms onvermijdelijk zijn in een crisis moeten expliciet door de politiek worden gemaakt en verantwoord.

Kabinetsreactie

Minister Kuipers (VWS), minister Helder (LZS) en minister Yeşilgöz-Zegerius (JenV) hebben de Tweede Kamer woensdag over het OvV-rapport geinformeerd. Een eerste indruk is dat het kabinet goed uit de voeten kan met de aanbevelingen en komt in maart met een reactie.

Lees meer: OvV, Rijksoverheid

Sdu HSE

In welke bedrijfstak je ook werkt, wij bieden jou alles wat je moet weten om de veiligheid van uw collega’s te verbeteren. Je kunt Sdu HSE direct bestellen in onze webshop. Wil je eerst kennismaken met het product? Vraag dan een demo aan

Filed Under: Coronavirus, Nieuws Tagged With: coronavirus, onderzoek