Veiligheid op de werkvloer behoort ten alle tijden een prioriteit te zijn, met name in sectoren waar medewerkers dagelijks risicovolle werkzaamheden verrichten, zoals de bouwsector, diverse industriële sectoren en de offshore sector. In de gedragswetenschappen wordt veiligheidsklimaat veelal gezien als belangrijke voorspeler van veiligheid op de werkvloer omdat het veiligheidsklimaat bepaalt welke psychologische factoren veilig werken bevorderen of ontmoedigen. Eveneens in de gedragswetenschappen, wordt psychologisch veiligheidsklimaat gezien als belangrijkste voorspeller van daadwerkelijk veiligheidsklimaat. Op basis van een recente wetenschappelijk studie wordt in dit blog besproken hoe psychologisch veiligheidsklimaat kan bijdragen tot een veiligere werkomgeving.
Een waardevolle toevoeging aan wetenschappelijk onderzoek
Psychologisch veiligheidsklimaat wordt doorgaans gedefinieerd als de perceptie van een werknemer over de mate waarin veiligheid een prioriteit is en de mate waarin de werkgever heersende veiligheidsnormen naleeft. Met andere woorden, psychologisch veiligheidsklimaat is de mate waarin werknemers denken dat hun werkgever veiligheid op de werkvloer serieus neemt. Psychologisch veiligheidsklimaat wordt gezien als een waardvolle toevoeging aan wetenschappelijk onderzoek naar veiligheid op de werkvloer omdat het veiligheidsgedrag van werknemers kan verklaren en voorspellen. Bijvoorbeeld, wetenschappers Larsson, Pousette en Torner (2018) vonden dat percepties van bouwvakkers betreft psychologisch veiligheidsklimaat direct gerelateerd waren aan veiligheidsgedrag. Dus, de mate waarin deze bouwvakkers dachten dat hun werkgever veiligheid op de werkvloer serieus neemt en zich hield aan heersende veiligheidsnormen, was onderliggend aan de mate waarin de bouwvakkers zelf het veiligheidsbeleid serieus namen en zichzelf hielden aan veiligheidsnormen.
De werkelijkheid doet er niet toe
Andere wetenschappers vonden dat het denkbeeld, het psychologisch veiligheidsklimaat, van werknemers niet altijd overeenkomt met de werkelijkheid, maar desondanks een sterkere voorspeller is dan de werkelijkheid. Dit laatste betekent dat individuele denkbeelden van werknemers over het veiligheidsklimaat binnen een organisatie sterkere voorspellers zijn van veiligheidsgedrag dan het werkelijke veiligheidsklimaat. Deze denkbeelden kunnen leiden tot ongewenst veiligheidsgedrag. Bijvoorbeeld, wanneer een organisatie in werkelijkheid veiligheid serieus neemt, maar een werknemer denkt dat veiligheid juist niet serieus wordt genomen, kan dit er bijvoorbeeld toe leiden dat de werknemer zich niet conformeert aan heersende veiligheidsnormen. Een belangrijke vraag hier is, hoe is het mogelijk dat het denkbeeld van een werknemer en het werkelijke veiligheidsbeleid van een organisatie niet overeenkomen?
Veilig werken begint niet bij jezelf
Volgens wetenschappers Larsson, Pousette en Torner (2018), kan bovengenoemde vraag beantwoord worden met behulp van de volgende drie psychosociale factoren: de hiërarchische omgeving (veiligheidsmanagement), de laterale sociale omgeving (veiligheidsgedrag van medewerkers) en functie van de werknemer (veiligheidsgedrag omtrent de functie). Veiligheidsmanagement heeft betrekking op hoe werknemers denken dat hun leidinggevenden waarde hechten aan veiligheid op de werkvloer en zich conformeren aan veiligheidsnormen, ofwel de attitudes van leidinggevenden ten aanzien van veiligheid en veiligheidsgedrag. Veiligheidsgedrag van medewerkers heeft betrekking op hoe medewerkers denken dat hun collega’s waarde hechten aan veiligheid op de werkvloer en zich conformeren aan veiligheidsnormen. Tenslotte, veiligheid omtrent de functie zelf heeft betrekking op de mate waarin medewerkers denken dat veilig werken of zich conformeren aan veiligheidsnormen kan leiden tot verstoorde relaties met leidinggevenden en collega’s. Op het eerste gezicht interessante, maar wellicht ook abstracte informatie. Wat kunnen we hier nu mee in de praktijk?
Implicaties voor de praktijk
De resultaten van de studie van Larsson, Pousette en Torner (2018) benadrukken vooral dat veiligheidsgedrag een vorm van menselijk gedrag is, dat vooral bepaald wordt door wat er plaatsvindt in de sociale werkomgeving van mensen, alsmede door denkbeelden die medewerkers hebben over attitudes van leidinggevenden en collega’s ten aanzien van veiligheid en veiligheidsgedrag en de manier waarop veiligheidsgedrag mogelijk relaties verstoort tussen medewerker en leidinggevende en medewerker en collega’s. Op basis van deze studieresultaten kan veiligheidsgedrag allereerst gestimuleerd worden door medewerkers te vragen naar hun gedachten hoe serieus leidinggevenden en collega’s veiligheidsgedrag nemen. Dit kan eenvoudig gerealiseerd worden door middel van een korte vragenlijst. Indien blijkt dat de denkbeelden van medewerkers niet overeenkomen met het werkelijke veiligheidsgedrag van leidinggevenden en medewerkers, is het zaak dat werkelijk veiligheidsgedrag en werkelijke denkbeelden gecommuniceerd van leidinggevenden en collega’s worden met medewerkers. Dit kan bijvoorbeeld door leidinggevenden en medewerkers te vragen naar hun mening over veiligheidsgedrag en veiligheidsbeleid, om deze mening vervolgens openbaar te maken. Wat betreft verstoorde relaties met leidinggevenden en collega’s, dit komt volgens de onderzoekers voort uit het feit dat medewerkers bang zijn dat het vertonen van gedrag dat niet overeenkomt met het gedrag of de denkbeelden van leidinggevenden en collega’s ertoe kan leiden dat de werkrelatie onder spanning komt te staan. Om deze mentale barrière weg te nemen, is het ook hier van belang om het ware veiligheidsgedrag en ware denkbeelden over veilig werken van leidinggevenden en collega’s in kaart te brengen en deze te delen.
Overeenkomstig met eerdere blogs omtrent veilig werken, blijkt maar weer eens dat veiligheidsgedrag niet per se intrinsiek gedrag is, maar een vorm van gedrag dat voornamelijk wordt bepaald door de sociale omgeving op de werkvloer. Veiliger werken begint daarom niet bij altijd bij medewerkers zelf, maar vooral bij leidinggevenden en collega’s.
Dr. Elroy Boers is als onderzoeker verbonden aan de Universiteit van Montreal (voorheen Universiteit van Amsterdam). Zijn onderzoek richt zich op het mentaal welzijn van mensen in de hedendaagse maatschappij. Daarnaast is hij de medegrondlegger van wetenschappelijk adviesbureau Science for Strategy.
Geef een reactie
Je moet inloggen om een reactie te kunnen plaatsen.