De preventiemedewerker bestaat niet, lijkt een boude uitspraak. Zeker voor iemand die zelf preventiemedewerker is. Vraag je je af of deze uitspraak waar is? In deze blog geeft Remco Visser drie antwoorden die zullen overtuigen.
Antwoord 1: de Arbowet kent geen preventiemedewerker
Het eerste antwoord is een inkoppertje. Wat doet een preventiemedewerker namelijk als hij het antwoord niet meer weet? Hij leest de Arbowet erop na. En dan kom je het begrip preventiemedewerker niet tegen. Wat je wel leest in artikel 13 lid 1 is “De werkgever laat zich ten aanzien van de naleving van zijn verplichtingen op grond van deze wet bijstaan door een of meer deskundige werknemers.” Daarmee wordt de preventiemedewerker bedoeld, maar het staat er niet. Pas in de toelichting van de wet is de term preventiemedewerker tevoorschijn gekomen. Op zich best een aardige term: bij veiligheid denken veel mensen meteen aan ongelukken, bij preventie juist aan het voorkomen daarvan.
Opvallend is dat er in de wet sprake is van één of meer deskundige werknemers. Dat betekent dat je de taken van een preventiemedewerker (zoals het bijdragen aan de RI&E, het adviseren en samenwerken met de Ondernemingsraad, en het uitvoeren van de preventiemaatregelen die uit de RI&E voortkomen) mag spreiden over meer dan één persoon.
Bijvoorbeeld bij het uitvoeren van de preventiemaatregelen. Dat is een taak waarbij je als preventiemedewerker met je voeten in de klei moet. Je hebt het contact nodig met de mensen die in het bedrijf het werk uitvoeren, en de preventiemedewerker kan niet op een kamertje in het hoofdkantoor blijven zitten. Als het bedrijf groter is (meer dan 25 personen, meer dan 200 personen, …) is die preventietaak niet meer in je eentje uit te voeren. Dan is de keuze voor meer dan één preventiemedewerker een hele goede keus.
Antwoord 2: de preventiemedewerker heeft geen eenduidige rolbeschrijving
De rol van een preventiemedewerker blijkt tussen bedrijven grote verschillen te vertonen: er is geen eenduidige rolbeschrijving. Het maakt nogal uit of je preventiemedewerker in een groot ziekenhuis bent of bij een MKB-metaalbedrijf. In het ziekenhuis heb je te maken met een grote en vaak bureaucratische organisatie, met ziekteverzuim, fysieke belasting en werkdruk. In het metaalbedrijf is het eerder ‘niet lullen maar poetsen’, laat maar zien wat je waard bent, en risico’s van chemische stoffen, lasrook en machineveiligheid. Er zijn overeenkomsten, maar de verschillen zijn groter.
In de Arbowet lijkt de tekst over de preventiemedewerker eerder te gaan over het mkb-bedrijf dan over het ziekenhuis. Dat ligt voor de hand omdat uit onderzoek blijkt dat vooral in de middelgrote bedrijven de aandacht voor veiligheid en gezondheid soms te wensen overlaat. Bij de wijziging van de Arbowet in 2017 zijn er juist extra regels gekomen om de positie van de preventiemedewerker te verstevigen. De aanwijzing van de preventiemedewerker en zijn positie zijn nu instemmingsplichtige besluiten bij de ondernemingsraad. Dat betekent dat de ondernemingsraad eisen kan stellen. Vooral de positie van de preventiemedewerker is van belang: je kan als ondernemingsraad niet instemmen als bijvoorbeeld de jongste bediende in het magazijn wordt aangesteld, of juist de verkoper die nooit op zaak is.
Antwoord 3: de preventiemedewerker heeft geen eenduidige stijl
Preventiemedewerkers hebben allemaal hun eigen favoriete stijl van handelen. En de ene stijl doet niet onder voor de andere. Zo kent de inspecteur de wet en checkt of aan alle regels wordt voldaan. De adviseur vertelt wat zijn baas moet doen en hoe die dat beter kan doen. De coördinator houdt actielijstjes bij en zit iedereen achter de broek. De intrigant wijst bij iedere verandering op de risico’s en wat er allemaal fout kan gaan. De opleider organiseert continu instructies, trainingen en toolbox meetings. De expert weet alles over elektrische veiligheid of gevaarlijke stoffen en ziet geen andere risico’s meer. De netwerker organiseert bijeenkomsten en brainstorms zodat iedereen bezig is met veiligheid en gezondheid.
Je moet van vele markten thuis zijn. En iedere preventiemedewerker zal zijn voorkeur hebben. Belangrijk is dat je je bewust bent van je eigen voorkeursstijl, en dat je de wereld/het bedrijf niet door één enkele bril bekijkt.
Eén invulling staat niet in het rijtje: en dat is die van verantwoordelijk zijn. Natuurlijk ben je als preventiemedewerker verantwoordelijk voor je eigen – deskundig – handelen, maar je kan nooit verantwoordelijk gehouden voor de veiligheid (of het ontbreken daarvan) in het bedrijf. Dat is de werkgever: de directeur, met management, de hoogste legerleiding.
De meest effectieve preventiemedewerker kan alle beïnvloedingsstijlen hanteren. En omdat preventiemedewerkers doorgaans geen vijf of meer poten hebben, mis je als persoon altijd enkele van deze stijlen. Dat is erg vervelend in het functioneringsgesprek met je leidinggevende: er is altijd wel iets waarin je niet zo goed bent. Op zulke opmerkingen past maar één antwoord: er moet meer dan één preventiemedewerker komen, uit een ander hout gesneden. En dat kan heel goed binnen de wet: zie daarvoor Antwoord 1.
Remco Visser is coördinator Arbo en Veiligheid bij TNO en auteur van de Sdu HSE practice note De Preventiemedewerker.
Meer lezen over de preventiemedewerker? Ga naar Sdu HSE
De practice note Preventiemedewerker is niet alleen online beschikbaar maar ook als folio uitgave. Meer informatie: AI-Blad 44: De preventiemedewerker. In deze vierde editie zijn de taken en deskundigheden van de preventiemedewerker toegelicht en naar de praktijk vertaald. Het blad geeft veel praktische suggesties over de wijze waarop de preventiemedewerker deze taken tot een succes kan maken en concrete resultaten kan bereiken om de gezondheid en veiligheid in het bedrijf te verbeteren. Klik hier.
Geef een reactie
Je moet inloggen om een reactie te kunnen plaatsen.