Opinie Het systeem niet op orde? Dan de arbeidsveiligheid helaas ook niet!

Als het systeem niet op orde is dan is de arbeidsveiligheid dat helaas ook niet, stelt Peter Booster in dit blog.

In mijn vorige blog schreef ik over de mensen die geen geluk hadden omdat ze verongelukten of ongelukken veroorzaakten. De Nederlandse Arbeidsinspectie heeft in 2023 in totaal 2386 geteld waarvan 69 dodelijke en in 2024 ruim 3200 slachtoffers, waarvan 52 met dodelijke afloop. Denk niet, mij gaat dat niet gebeuren. Want het kan, maar heeft meestal niets met domme pech te maken. Echt niet. Waarmee dan wel?

Medewerkers op de werkvloer falen regelmatig omdat de systemen falen. Want waarom handelde de bewuste persoon zoals hij handelde? Was zijn intentie toen hij van huis vertrok en het werk aanving om zelf te verongelukken? Of een ongeval te veroorzaken? Dat klinkt bijzonder. En dat is ook niet zo! ‘Onveilig gedrag wordt niet veroorzaakt door slechte mensen maar door systemen waar de continue verbeterloop ontbreekt.’

Met onveilig gedrag bedoel ik: Handelen op een zodanige manier dat de vraag niet is óf maar wannéér. Alleen ……. dat registreren we meestal al niet. We registreren vaak alleen de ongevallen. En dan vaak ook nog alleen de verzuimongevallen. Althans, dat hoop je dan, want daar leren we weer van. Toch? Alleen ….. is dat wel zo? Want het meeste gaat toch echt goed.

Waaróm die dingen meestal allemaal goedgaan is best interessant. Kunnen we dáár wellicht veel meer van leren? Van de goede dingen dus. Maar …… dat zit niet vanzelfsprekend in ons systeem. Dat registreren we niet of nauwelijks. Ik ben ervan overtuigd dat wanneer we het systeem daarop aanpassen veel mensen zich ook zullen aanpassen en zich anders zullen gaan gedragen.

Pas op. Dat andere gedrag van een medewerker is bijna nooit het effect van iemands veranderde gedrag. Dat kan helaas niet. Dus haal dat niet door elkaar. Gedrag van anderen kún je niet veranderen, alleen met de juiste systeemprocessen bijsturen. Door de systemen daarop in te richten. Wanneer je dát met veranderen bedoelt ben ik dat eens. En laat het juist dáár nu vaak al direct misgaan. Zo’n nuance moet je dus wel maken: ‘Begrijpt de ander eigenlijk wel wat ik bedoel?’

Ga maar eens bij jezelf na. Hoe vaak vraag jij aan een ander of deze jou heeft begrepen? En hoe vaak check jij bij een ander of jij goed hebt begrepen wat de ander bedoelde? Waarom gaan wij er zo vaak vanuit dat de ander wel begrijpt wat jij bedoelt? Dan kom ik direct op het volgende punt: Communicatie. We horen elkaar wel, maar dat wil nog niet zeggen dat we elkaar ook begrijpen. Zoiets als een Japanner die Japans spreekt in China. Ze verstaan hem wel maar begrijpen hem niet.

Is veiligheid dan zo complex? Die vraag is alleen maar te beantwoorden als we het met elkaar eens zijn over de definitie van veiligheid. Vraag het aan tien mensen en krijgt negen van de tien keer een ander antwoord. Hoe kun je iets veranderen wanneer we er allemaal wat anders van vinden? Dus wanneer je ontevreden bent over de manier waarop medewerkers zich gedragen, wat ga je dan in het vervolg doen? Heel veel succes dit jaar met het beheersen van arbeidsveiligheid.

Oh ja, míj́n definitie van arbeidsveiligheid is: Even gezond naar huis ná het werk als je was toen het werk is aangevangen. Is dat niet wat we allemaal willen?

Peter Booster BA MA CERT is senior adviseur Arbeidsveiligheid en Preventiemedewerker NS Groep, bestuurslid ledenraad NVVK, arbodeskundige (BA), veiligheidskundige (MoSHE), arbeid & organisatie deskundige, docent en examinator HVK.

Filed Under: Arbeidsveiligheid, Blog, Gedrag en cultuur, HSE, Risico-inventarisatie en -evaluatie, Veiligheidsbeleid