Hoe veilig is het werken op hoogte?

Veilig werken op hoogte. Dit gegeven hebben we in Nederland helaas nog niet overal onder de knie. Uit het Monitor arbeidsongevallen 2020 is gebleken dat In 2019 door ongeveer 380.000 mensen in bijna 43.000 bedrijven op hoogte werd gewerkt. Dit gebeurt voornamelijk in de bouw en industrie. Hoe veilig is werken op hoogte nu eigenlijk?

Wanneer is er sprake van werken op hoogte?

Van werken op hoogte is sprake als er valgevaar bestaat. Als werkzaamheden op hoogte worden uitgevoerd, dan moeten daarvoor hulpmiddelen gekozen worden die voldoende bescherming bieden tegen risico’s van vallen. Niet alleen de hoogte, maar ook het karakter van de werkzaamheden en de directe omgeving bepalen het aanwezige gevaar.

Wanneer is er geen sprake van werken op hoogte?

Bij hoogte verschillen van meer 2,5 meter of omstandigheden zoals hierboven beschreven is er geen sprake van werken op hoogte indien:
– de arbeid op meer dan 4 meter vanaf de rand wordt uitgevoerd en de arbeidszone alsmede de toegangsroute tot deze werkplek duidelijk zijn gemarkeerd;
– de arbeid op meer dan 2 meter vanaf de rand wordt uitgevoerd en de arbeidszone alsmede de toegangsroute zijn afgezet.

Cijfers

In bijna alle bedrijven, waar op hoogte werd gewerkt, werd op ladders gewerkt. In meer dan de helft op steigers of hoogwerkers. Werken met lijnen, zoals positioneringslijnen of beveiligingslijnen, gebeurde in ruim een derde van de bedrijven.

Twee derde heeft geen RI&E

In veel van de bedrijven ontbreekt de RI&E (32%) of is werken op hoogte niet opgenomen als risico (21%). Dit geldt met name voor bedrijven met minder dan 10 werknemers. Net als bij werken met machines, zijn de maatregelen van bedrijven waar werken op hoogte in de RI&E is opgenomen vaker voldoende dan in bedrijven waar dit niet het geval is.

Arbocatalogus

Er zijn instrumenten beschikbaar die bedrijven helpen om te voldoen aan de voorschriften uit de Arbowet. Een veel gebruikt instrument is bijvoorbeeld de Arbocatalogus. In een Arbocatalogus beschrijven werkgevers en werknemers op eigen initiatief hoe ze zullen voldoen aan doelvoorschriften van de overheid voor gezond en veilig werken. Het gebruik van instrumenten lijkt, net als het opstellen van een goede RI&E, bij te dragen aan de beheersing van de risico’s.

Bedrijven moeten maatregelen nemen om valgevaar te voorkomen. Dat moet altijd bij een hoogte van 2,5 meter of hoger, maar ook onder de 2,5 meter moeten maatregelen worden getroffen als sprake is van een risico op vallen. Dit laatste geldt bijvoorbeeld voor werken boven water of boven verkeer. Ondanks deze verplichting, neemt 11% van de bedrijven helemaal geen maatregelen. De overige 89% van de bedrijven neemt wel één of meerdere maatregelen. Net als bij machineveiligheid verdient het nemen van bronmaatregelen de voorkeur, omdat hiermee de oorzaak van het gevaar wordt weggenomen. Bedrijven kiezen voor het gebruik van een veiliger arbeidsmiddel om het risico op vallen van hoogte te beperken (b.v. een steiger ter vervanging van een ladder), al kiest bijna de helft van de bedrijven hier niet voor. Daarnaast kiest 42% van de bedrijven voor randbeveiliging, hekwerk en leuningen.

Ladder niet bedoeld als werkplek

De meeste slachtoffers vallen van een ladder, trapje of opstapje of van een dak, vloer, of platform. Vaak lopen zij daarbij botbreuken, wonden of ander oppervlakkig letsel op.

Dat relatief gezien veel mensen op een ladder aan het werk waren is opvallend: volgens de Arbowet is een ladder niet bedoeld als werkplek. Het is alleen toegestaan om te werken op een ladder bij lichte, kortstondige werkzaamheden en als aantoonbaar is dat andere (veiligere) arbeidsmiddelen niet gebruikt kunnen worden, bijvoorbeeld omdat er geen plek is of de werkplek niet bereikt kan worden met een ander (veiliger) arbeidsmiddel. Het verkeerd gebruik van een ladder is een van de meest voorkomende oorzaken van ongevallen waarbij wordt gewerkt op hoogte. In bijna de helft van deze ongevallen had een ander soort arbeidsmiddel gebruikt moeten worden. Ook andere oorzaken spelen een rol. Zo verloor bijna de helft van de slachtoffers tijdens het werken op de ladder om onbekende redenen de balans, was in een derde van de gevallen de ladder niet goed beveiligd tegen wegschuiven of inklappen en was bij nog eens een derde het type ladder niet geschikt voor de werkzaamheden.

Vallen van een dak, vloer of platform

Naast vallen van een ladder, vallen relatief veel slachtoffers van een dak, vloer of platform. In de meeste gevallen viel het slachtoffer van of door een platform, zoals een bordes of een balkon. Slachtoffers die vallen van een dak, vloer of platform vallen vaak van aanzienlijke hoogte. In twee derde van de gevallen is de valhoogte hoger dan 2,5 meter. In bijna een kwart van de gevallen is de valhoogte zelfs hoger dan 5 meter. Een kwart van de slachtoffers liep daarbij blijvend letsel op (27%) en nog eens 4% overleed aan de gevolgen van de val.

Randbeveiliging is een belangrijke maatregel om valgevaar te voorkomen en bij een valgevaar van 2,5 meter of hoger zelfs verplicht.

Meer nieuws over arbeidsmiddelen

Filed Under: Arbeidsmiddelen en machineveiligheid, Arbobeleid, Nieuws, Risico-inventarisatie en -evaluatie, Werkplekinrichting en specifieke werkplekken Tagged With: arbobeleid, Monitor arbeidsongevallen 2020