Veiligheid is een relatief begrip. Wat voor de één veilig is kan voor de ander onacceptabel risicovol zijn. In dit blog geeft Peter Booster zijn visie op veiligheid en tips hoe je veiligheid op een hoger niveau kunt brengen.
Het moet veiliger
Moet het veiliger of accepteren we dat er ongevallen plaatsvinden omdat dit nu eenmaal niet te allen tijde is te voorkomen? Ik zeg: het moet veiliger. Maar hoe kunnen we veiligheid op een hoger niveau brengen? Staan we er wel eens bij stil dat we geen eenduidige definitie kunnen geven aan een begrip dat iedereen gebruikt? Dus wat is veiligheid nu eigenlijk? En vooral wat betekent het? Waar we het zeker over eens zijn is dat veiligheid een relatief begrip is. Het heeft in elk geval met risico’s te maken.
Laten we aannemen dat wanneer er wordt gezegd dat het veilig is, het risico op letsel of schade zeer klein is. Dan nog zie je dat wat voor de een veilig is, het voor de ander in zijn beleving een onaanvaardbaar risico is. Dat laatste probeert men dicht te timmeren met eindeloze werkprocedures. Ging er wat mis? Procedure erbij. Maar kan iedereen dat nog bevatten? De vraag stellen is hem beantwoorden.
Het laatste dominiosteentje
Voor een organisatie kan het hebben van een gekeurde blusinstallatie een aanvaardbaar risico betekenen om goed beschermd te zijn tegen het afbranden van het bedrijf. De verzekeraar kan daar anders over denken. Voor iemand die op hoogte werkt is een goede vallijn veilig genoeg en een duiker voelt zich veilig wanneer hij over de juiste en goed functionerende apparatuur beschikt. Dat betekent dus dat veiligheid in perspectief moet worden geplaatst.
Mensen zijn uniek en reageren verschillend en niet iedereen handelt hetzelfde. Wat weet een organisatie daarover? Veiligheid kan dan ook al snel schijnveiligheid zijn. Die schijn zit voornamelijk bij het management en niet zozeer bij de medewerker.
Gedrag is voor mij geen grondoorzaak maar het laatste dominosteentje. Indien je de ene vallijn niet goed bevestigt of je individuele apparatuur niet goed vooraf controleert wordt veiligheid schijnveiligheid. Maar waarom gebeurt dat dan niet? De vraag waarom het logisch was dat een ongeval kon gebeuren dwingt ertoe dat je moet nadenken over de oorzaken achter de directe oorzaak. Dat is mooi wanneer je dat na een grondig onderzoek vaststelt, maar waarom bedachten we dat dan niet vooraf. Dan was het ongeval niet gebeurt!
Gezond en fit naar huis
Hoe zorg je ervoor dat iedereen weer even gezond en fit na zijn werk naar huis gaat als de werkzaamheden die dag zijn aangevangen? Volgens mij is dat de essentie van veilig werken. Ik wens natuurlijk dat iedereen weer even gezond en fit thuiskomt. Laat dat duidelijk zijn.
De realiteit is anders. Wanneer we nu al jaren achtereen zien dat het aantal ongevallen ongeveer op hetzelfde niveau blijft weet je dat dit ijdele hoop is. En blijft wanneer je het niet anders doet. Betekent dit dat streven naar nul “kul” is? Victor Roggeveen (veiligheidskundige, red.) gebruikte deze uitspraak na zijn promotie. Frank Guldenmund (onderzoeker en universitair docent veiligheidskunde, red.) is van mening dat elk ongeval uiteindelijk de werkgever te verwijten is. De jurisprudentie geeft hem gelijk wanneer we uitspraken van de rechters analyseren wanneer het de zorgplicht van de werkgever betreft.
Zorgen voor elkaar
Het zou goed zijn als we medewerkers eerder en frequenter betrekken bij het beïnvloeden van het creëren van een veilige omgeving voor iedereen, in plaats van volledig focussen op wat mensen persoonlijk moeten doen om na het werk weer gezond en fit thuis te komen. Je kunt je focussen op die vallijn en de apparatuur voor de individuele persoon, maar laten we niet uit het oog verliezen dat de zorg voor elkaar vaak ontbreekt. Dat is een belangrijke grondoorzaak van heel veel ongevallen. Ik zie het nauwelijks terugkomen in bijvoorbeeld de risico-inventatisatie en -evaluatie (RI&E) waar de grondoorzaken benoemd moeten worden.
Een actiepunt in het plan van aanpak zou kunnen zijn om medewerkers meer mogelijkheden tot zelfregulering te geven. En voorwaarden creëren die dat mogelijk maakt. Zorgen voor elkaar, samenwerking, elkaar daarop aanspreken, zijn belangrijke voorwaarden om dit te bereiken. Veiligheid is er niet alleen wanneer de basis op orde is, maar daar begint het. En dat kan wél vooraf gemeten worden en een indicatie zijn waarom dat ene ongeval níet hoeft plaats te vinden en het logisch is dat het risico daarop kleiner is.
Doe geen consessies
Kijk op een andere manier naar veiligheid en doe dat vooral samen. Want een individuele benadering werkt niet wanneer je inzet op ongevalvrij blijven. Daar hoort bij géén consessies doen. Ook niet als dat verleidelijk is. Spreek elkaar daarop aan. Wees consequent intolerant wanneer het om levens kan gaan.
Over de auteur
Peter Booster BA MA CERT is senior adviseur Arbeidsveiligheid en Preventiemedewerker NS Groep, bestuurslid ledenraad NVVK, arbodeskundige (BA), veiligheidskundige (MoSHE), arbeid & organisatie deskundige, docent en examinator HVK.
Geef een reactie
Je moet inloggen om een reactie te kunnen plaatsen.