Opinie Eerste hulp bij agressie tegen verpleegkundigen

Recent wetenschappelijk onderzoek liet zien dat agressie tegenover verpleegkundigen nog altijd toeneemt. Dit heeft een negatieve impact op het rekruteren, behouden evenals het verzuim en mentaal welzijn van verpleegkundigen. Agressie op de werkvloer uit zich in diverse vormen, waaronder verbale agressie, fysieke agressie, intimidatie en pesten. Verpleegkundigen zijn vaak machteloos tegen agressie. Ondanks deze kennis en inzichten, zijn er nog steeds te veel verpleegkundigen die te maken hebben met agressie en hieraan negatieve gevolgen ondervinden. Een recente wetenschappelijke studie deed onderzoek naar factoren die de reden is van agressie tegenover verpleegkundigen. 

Risico van het vak?

Het beroep van verpleegkundige heeft de twijfelachtige eer te boek te staan als beroep waarin mensen de grootste kans hebben om slachtoffer te worden van agressie op de werkvloer. Agressie door patiënten welteverstaan. Binnen deze beroepsgroep lopen verpleegkundigen die werken in een ziekenhuis op hun beurt weer het grootste risico om slachtoffer van agressie te worden, vooral op de spoedeisende hulp. De invloed van agressie en geweld door patiënten heeft niet alleen negatieve gevolgen voor het psychologische en fysieke welzijn van verpleegkundigen, maar heeft ook gevolgen op professioneel niveau.

Agressie door patiënten kan serieuze impact hebben op hoe verpleegkundigen communiceren met patiënten.

Zo is eerder wetenschappelijk aangetoond dat verpleegkundigen die ooit agressie ervoeren zich hierna minder empathisch tegenover patiënten opstelden en werk van minder kwaliteit leverden. Ondanks deze kennis en inzichten, is het nog steeds relatief onbekend waardoor agressie door patiënten nu precies wordt veroorzaakt. In dit blog wordt een recente wetenschappelijke studie besproken waarin dit werd onderzocht.

Jong, onervaren en triage

De studie die werd uitgevoerd door wetenschappers Picht, Kable en Hazelton (2017) bestond uit een vragenlijst die werd verspreid onder ruim 530 verpleegkundigen werkzaam in een middel tot groot ziekenhuis. Allereerst bleek dat 83% van de ondervraagden weleens te maken heeft gehad met fysieke agressie door patiënten in de afgelopen 6 maanden. 90% van de ondervraagde verpleegkundigen gaf aan ooit gedurende de loopbaan te maken hebben gehad met agressie door patiënten. Leeftijd en ervaring van verpleegkundigen werd bevonden als belangrijke factor, met verpleegkundigen jonger dan 40 jaar als grootste risicofactor voor agressie. Volgens de onderzoekers komt dit doordat jongere verpleegkundigen, in vergelijking met oudere en meer ervaren verpleegkundigen, in mindere mate in staat zijn om signalen op te vangen die mogelijk duiden op agressie. Een ander opvallend resultaat was dat triage verpleegkundigen (zij die eerste aanspreekpunt zijn bij calamiteiten) driemaal een groter risico lopen om te maken te krijgen met agressie.

Communicatieve vaardigheden, een ‘verkeerde’ combinatie en teamwork

Andere belangrijke factoren die werden gezien als agressie zijn:

• Communicatieve vaardigheden: de onderzoekers vonden dat verpleegkundigen, ongeacht leeftijd en ervaring, niet beschikken over voldoende communicatieve vaardigheden om effectief om te gaan met patiënten gediagnosticeerd met een psychiatrische aandoening.
• Mentale gezondheid van patiënten: naast een gebrek aan communicatieve vaardigheden vonden de onderzoekers dat er in de meeste ziekenhuizen een gebrek is aan middelen zoals training en handleidingen die bijdragen aan een effectievere omgang met patiënten die lijden aan een psychiatrische aandoening.
• Het werkrooster: een andere opvallende bevinding was dat het werkrooster als belangrijke voorspeller van agressie werd geïdentificeerd. Een overvloed aan jonge en onervaren verpleegkundigen tijdens dezelfde dienst, en hiermee een gebrek aan oudere en meer ervaren verpleegkundigen, resulteerde in dubbel zoveel agressie in vergelijking met een uitgebalanceerde combinatie van ‘jeugd en ervaring’.
• Teamwork: tenslotte, met betrekking tot teamwork, concludeerden de onderzoekers dat verpleegkundigen die onderdeel zijn van een team dat in de praktijk niet functioneert als team, driemaal zoveel kans hebben om te maken te krijgen met aan agressie door patiënten.

Tips voor de praktijk

Om succesvol verpleegkundigen te kunnen blijven werven en te behouden, is het van belang dat agressie door patiënten gereduceerd wordt. Hoe kan dit nu precies behaald worden? Volgens de wetenschappers moet de oplossing vooral gevonden worden in communicatie richting en met patiënten. Bijvoorbeeld:

• Een oplossing voor effectievere omgang met patiënten die lijden aan een psychiatrische aandoening, is dat, bij binnenkomst, direct een dialoog wordt aangegaan met dergelijke patiënten om hen zodoende kalm te houden of te kalmeren en dat zij hulpverlening aangeboden krijgen in een afzonderlijke ruimte.
• Daarnaast suggereren de onderzoekers dat ziekenhuizen gebruikmaken van communicatiemiddelen (broadcasting service, informatiefolders, social media en overige interne communicatiekanalen voor en met patiënten) om patiënten voor te lichten over de negatieve consequenties van agressie voor verpleegkundigen. De onderzoekers stellen dat patiënten op de hoogte gebracht moeten worden van de consequenties van hun gedrag, niet alleen consequenties voor zichzelf, maar vooral consequenties met betrekking tot de mentale en fysieke schade van agressie voor verpleegkundigen.
• Ook suggereren de onderzoekers dat ziekenhuizen voorlichting op maat moeten presenteren. Zo wordt voorgesteld om hoger opgeleide patiënten te voorzien van voorlichting gebaseerd op statistieken en feiten (bijvoorbeeld, 42% van verpleegkundigen die agressie ervaren houden hier permanente emotionele schade aan over), daar waar lager opgeleide patiënten voorzien moeten worden van dezelfde informatie, maar dan visueel gepresenteerd, bijvoorbeeld in de vorm van een infographic. De mate waarin patiënten in staat zijn en/of bereid zijn om informatie te verwerken heeft een grote impact op gedrag, zoals agressie, volgens onderzoekers Picht, Kable en Hazelton.

Download de whitepaper ‘Handhaving en PSA’

Dat de werkgever beleid moet voeren voor het tegengaan van PSA, staat in de Arbowet. De handhaving van deze wet is neergelegd bij de Inspectie SZW. Hoe zit het eigenlijk met de handhaving van het onderdeel PSA door de inspectie? De whitepaper ‘Handhaving en PSA’ vertelt u hier alles over. Download hieronder deze whitepaper.

[button link=”https://www.sdu.nl/leadform/m/bedrijfsvoering/482″ size=”large” target=”new” text_color=”#fffff” color=”#ed3131″]Download whitepaper[/button]

Dr. Elroy Boers is als postdoctoraal onderzoeker verbonden aan de Universiteit van Montreal. Zijn onderzoek richt zich op het mentaal welzijn van mensen in de hedendaagse maatschappij. Daarnaast is hij de medegrondlegger van wetenschappelijk adviesbureau Science for Strategy 

Lees ook van Dr. Elroy Boers: Wie pesten er op de werkvloer en waarom zijn ze succesvol?

Filed Under: Arbobeleid, Blog, Gedrag en cultuur, Ongewenst gedrag, Psychosociale arbeidsbelasting