Bij zetmeelproducent Avebe is de laatste jaren veel aandacht besteed aan veiliger werken, waardoor het aantal ongevallen met verzuim fors is gedaald. Met het lopende programma Safety by Nature worden de medewerkers van het bedrijf aangemoedigd om nog veiliger te gaan werken en veiligheidskwesties op reguliere basis met elkaar te bespreken, vertelt Theo Reindorp, director health, safety, environment and quality.
Het winnen en verder verwerken van aardappelzetmeel en -eiwitten klinkt onschuldig. Toch telt Avebe een aantal fabrieken die onder het Besluit risico zware ongevallen (Brzo) vallen en dus aan strenge veiligheidseisen moeten voldoen. ‘Niet al onze fabrieken zijn volgens de laatste stand van de techniek gebouwd, waardoor het meer aankomt op de medewerkers om deze fabrieken veilig te bedrijven. Daarom is het van belang dat de mensen leren zich veiliger te gedragen op hun werk; overigens niet alleen bij de BRZO-faciliteiten, maar overal’, verklaart Reindorp. Eerder werkte hij bij AkzoNobel en was hij voorzitter van het Europese Process Safety Centre, een industrievereniging voor het uitwisselen van best practices om grote incidenten te voorkomen.
Avebe telt een aantal fabrieken die onder het Besluit risico zware ongevallen (Brzo) vallen en dus aan strenge veiligheidseisen moeten voldoen.
Vorig jaar is Avebe met het programma Safety by Nature aan de slag gegaan. De twee centrale vragen hierbij zijn “hoe leer je anders omgaan met je werk” en “hoe help je elkaar veiliger te werken”? Reindorp: ‘Het komt erop aan, dat je je ervan bewust dat er geen dingen mis mogen gaan, die jij onder controle kunt hebben. Het leert mensen anders naar veiligheid te kijken er ermee om te gaan. Dat geldt voor zowel de medewerkers als de leiding.’
De ongevallenfrequentie bij Avebe is ongeveer 0,6 volgens de formule van de Amerikaanse Occupational Safety and Health Administration (OSHA): het aantal ongevallen met verzuim in een bepaalde periode maal één miljoen, gedeeld door het aantal gewerkte uren in die periode. Ooit was die frequentie veel hoger. ‘Nog ieder jaar vinden er enkele incidenten plaats, waardoor mensen de volgende dag niet op hun werk kunnen komen. Dat willen we niet. Daarom is het zo belangrijk om met Safety by Nature en andere veiligheidsactiviteiten door te gaan’, aldus Reindorp.
Leren op basis van ervaring
Safety by Nature is een programma om te leren op basis van ervaring. Het wordt ondersteund door het bureau Eagle’s Flight. ‘Met spellen, serious games en oefeningen kom je erachter hoe je in het gewone leven handelt en wat daaraan te verbeteren valt. Ook leer je de dialoog met anderen aan te gaan, zodat je de veiligheid samen met anderen kunt bespreken en bevorderen’, legt Reindorp uit.
Bij de gesprekken en oefeningen van de training zien mensen zich geconfronteerd met hun eigen veiligheidsgedrag. Een team krijgt bijvoorbeeld de opdracht om iets in korte tijd volgens de regels van Avebe uit te voeren. Vaak geven de deelnemers onder tijdsdruk, meestal onbewust, voorrang aan het halen van een productiedoel boven veiligheid, vanuit het idee dat ze hiermee als team het beste kunnen scoren. Na het spel worden ze met die keuze geconfronteerd en geven ze toe dat “ze er even niet aan gedacht hebben”. ‘Het leuke van zo’n oefening is, dat je normale gedrag boven komt. Het biedt hiermee handvatten om dit te veranderen. Dat is belangrijk, want het gaat er uiteindelijk om dat iedereen aan het eind van de dag weer veilig en gezond naar huis kan gaan.’
Betere scores bij toetsing
Hoeveel effect het programma Safety by Nature op de daling van het aantal ongevallen heeft gehad, valt volgens Reindorp op het moment nog niet te zeggen. Wel valt de vooruitgang op veiligheidsgebied op een andere manier af te leiden. ‘Als onderdeel van het programma vullen de mensen een vragenlijst in, die bedoeld is om de houding van de deelnemers ten aanzien van veiligheid te toetsen. Uit de opeenvolgende assessments blijkt dat de scores op dit gebied stapsgewijs vooruit gaan.’
Vooruitgang is er ook, doordat iedereen door de training vertrouwd is geraakt met de taal van veiligheid en nieuwe begrippen gebruikt. Een voorbeeld is het werkwoord “intikken”, dat bij het bedrijf inmiddels gemeengoed is. ‘Bij intikken vraag je om iemands aandacht. Zo van “mag ik even intikken, want je hebt je veiligheidsbril niet op”. Zodra iemand zegt “mag ik even intikken”, dan weet de ander dat zijn of haar collega iets aan de orde wil stellen, niet uit bemoeizucht, maar om gezamenlijk het veiligheidsniveau hoog te houden. Het biedt de mogelijkheid om op een niet-bedreigende manier het gesprek over veiligheid aan te gaan.’
Hij verwacht, dat de training en gesprekken geleidelijk aan meer effect zullen sorteren. ‘Het is een kwestie van lange adem. We hopen dat uiteindelijk iedereen op een andere manier te werk zal gaan. Ook constateren we, dat het onderwerp veiligheid een heel andere status heeft gekregen. Het onderwerp is minder beladen dan voorheen en beter bespreekbaar.’
Theo Reindorp, director health, safety, environment and quality Avebe:
‘Met spellen, serious games en oefeningen kom je erachter hoe je in het gewone leven handelt en wat daaraan te verbeteren valt.’
Gesprekken over veiligheid
De komende tijd zullen er overal in het bedrijf momenten worden ingelast om de veiligheid met elkaar te bespreken. Bij een vijf-ploegendienst bijvoorbeeld zal elke ploeg de veiligheidssituatie op het werk eens per week of per twee weken bespreken.
Bureau Eagle’s Flight heeft hiervoor zogenoemde groepsgesprekskaarten ontwikkeld, waarbij de ervaringen opgedaan bij de training als referentiekader dienen. Wat de ploegen tijdens de training hebben geleerd vertalen ze zelf naar de dagelijkse praktijk. Dat leidt tot nieuwe initiatieven en afspraken op het gebied van veiligheid.
‘Omgaan met werkvergunningen en hoe dit kan bijdragen aan de veiligheid, is een belangrijk onderwerp om te bespreken’, vervolgt Reindorp. ‘Uit de analyse van ongevallen en bijna-ongevallen blijkt namelijk, dat er vaak iets mis is met de werkvergunningen. Anders omgaan met de werkvergunning had mogelijk het incident kunnen voorkomen. De bedoeling is dat iedereen de werkvergunningen niet meer ziet als een noodzakelijk papiertje, maar begrijpt dat de inhoud ervan gaat over de eigen veiligheid en effectief werken.’
Hij toont zich tevreden over de aanpak van Eagle’s Flight. ‘Er zijn meer bureaus die experiential learning aanbieden, maar het succes staat of valt met het vermogen van de mensen van zo’n bureau om zich in te leven in de situatie van de deelnemers die ze voor zich hebben. ‘Voordat we definitief de keuze maakten, heeft Eagle’s Flicht op één locatie een proefsessie gegeven en hierbij een goede indruk gemaakt’, aldus Reindorp. ‘Ik ben voorstander van een programma dat op de mens in plaats van het naleven van de regels is gericht. Je kunt wel allerlei procedures optuigen, maar uiteindelijk draait het om safety by nature: je manier van doen en hoe je met elkaar omgaat. Additionele regels opleggen heeft geen zin. Bij het verhogen van de veiligheid draait het in feite om meer aandacht besteden aan de zachte kant van veiligheid, dat wil zeggen de mindset en het gedrag van de mensen.’
Kwaliteitsproblemen oplossen
Reindorp stelt ten slotte vast, dat anders werken niet alleen bijdraagt aan veiligheid, maar ook aan kwaliteit. ‘Ze hangen beide af van hoe je omgaat met je werk en met je collega’s en ook of het management de mensen op de juiste manier motiveert. Bij veiligheidsproblemen zoek je de oplossing in samenspraak met de organisatie. Kwaliteitsproblemen oplossen doe je op dezelfde manier. Ik kan de link met kwaliteit niet hard maken, maar stel wel vast, dat in de periode dat het aantal ongevallen bij Avebe fors is afgenomen, het aantal klachten van klanten over kwaliteit eveneens fors is afgenomen. In de basis gaat het bij veiligheid en kwaliteit om hetzelfde: wat is het probleem, hoe lossen we dat samen op en hoe houden we iedereen gemotiveerd?’
Over de auteur: Erik te Roller is freelance journalist.
Geef een reactie
Je moet inloggen om een reactie te kunnen plaatsen.